ตามที่ได้ทราบผ่านการรายงานข่าว รวมถึงสารที่ส่งผ่านสื่อออนไลน์ต่างๆ เกี่ยวกับมลพิษทางอากาศที่ผ่านมา พบว่าในบางพื้นที่มีฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 10 ไมครอน (PM10) ที่ยังเกินเกณฑ์มาตรฐานที่ประเทศไทยกำหนด อีกทั้งยังพบกับปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน หรือที่เรียกว่า PM 2.5 โดยฝุ่นขนาดเล็กนี้สามารถเกิดได้จากกระบวนการทางเคมี เข่น กระบวนการเผาไหม้เชื้อเพลิง ไม่ว่าจะเป็น น้ำมัน ถ่านหิน กระบวนการผลิตกระแสไฟฟ้า ยานพาหนะ การเผาป่า การเกษตร และกระบวนการทางกลศาสตร์ เช่น การระเบิด บดย่อยหินในโรงโม่หินหรือการก่อสร้าง ซึ่งทุกกระบวนการนี้ย่อมก่อให้เกิดฝุ่นละอองขนาดเล็กจำนวนมาก ถึงจะมีการกำหนดมาตรฐานลดและป้องกันอย่างมากมาย แต่ปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็กยังคงเป็นปัญหาในหลายพื้นที่ สำหรับการดำเนินการเฝ้าระวังด้านมลพิษอากาศที่มีอยู่ในปัจจุบันจะมีสถานีตรวจวัดคุณภาพอากาศ โดยกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และการเฝ้าระวังด้านสุขภาพ โดยกระทรวงสาธารณสุข
มีการจำแนกประเภทของฝุ่นละอองในอากาศจากลักษณะของการเกิดฝุ่นละอองเป็น 2 ประเภท ดังนี้
- ฝุ่นปฐมภูมิ (Primary Emission Particulate Matter) เป็นฝุ่นที่เกิดจากการปล่อยของแหล่งกำเนิดโดยตรง เช่น ฝุ่นจากถนน ฝุ่นเกลือจากทะเล ฝุ่นจากกระแสลม เป็นต้น
- ฝุ่นทุติยภูมิ (Secondary Emission Particulate Matter) เป็นฝุ่นที่เกิดจากปฏิกิริยาต่างๆ ในบรรยากาศหลังจากที่ฝุ่นถูกปล่อยออกจากแหล่งกำเนิดระยะหนึ่ง
โดยแหล่งที่มาของฝุ่นละอองทั่วไปในบรรยากาศ สามารถจำแนกออกได้ 2 ประเภท คือ ฝุ่นละอองที่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ และฝุ่นละอองที่เกิดขึ้นเองธรรมชาติ ซึ่งฝุ่นเหล่านี้สามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้อยู่เสมอ โดยเฉพาะ ฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM10 และ PM2.5) ฝุ่นละอองขนาดเล็กนี้ มีขนาดที่เล็กพอที่สามารถเข้าไปลึกถึงถุงลมได้ ซึ่งสารเคมีที่อยู่ในฝุ่นละอองขนาดเล็กนี้ ถ้าหากว่าได้สัมผัสในปริมาณที่มากก็จะก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพในหลายระบบเช่น ระบบทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบตา ระบบผิวหนัง ฝุ่นละอองขนาดเล็กยังเพิ่มความเสี่ยงของอัตราการตายจากภาวะเส้นเลือดอุดตันในสมอง และทำให้น้ำหนักของทารกในครรภ์ลดลงอีกด้วย
ในการป้องกันตนเองเพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสและได้รับฝุ่นละอองขนาดเล็กนี้ในปริมาณที่มาก สามารถป้องกันได้ด้วยตนเองจากการสวมใส่หน้ากากอนามัยที่มีคุณสมบัติที่ช่วยปกป้องและป้องกันตัวเราจากฝุ่นละอองเหล่านี้ได้ อีกทั้งยังมีการจำหน่ายเครื่องวัดฝุ่นละอองในอากาศ เพื่อวัดค่าฝุ่นละอองและจำแนกประเภทของฝุ่นละอองในอากาศ ให้ได้รับรู้และเตรียมพร้อมในการรับมือเพื่อปกป้องตนเองให้ห่างจากภาวะเสี่ยงต่อการได้รับความเจ็บป่วยจากฝุ่นละอองขนาดเล็กในอากาศเหล่านี้ได้